Het verhaal van een enthousiaste coöperant

Jef Peeters is docent hoger onderwijs op rust. Zijn vader leerde hem als kind sparen en vertelde hem hoe je dit spaargeld verstandig belegt in aandelen, obligaties of staatsbonnen. Maar hij heeft niet naar zijn vader geluisterd. In zijn ogen is het rentesysteem pervers. Ook hier speelt het Mattheus-effect: ‘wie heeft, zal krijgen’.

Dat was het begin verhaal van Jef in het Leuvense wereldcafé waar we hem ontmoetten. We spraken hem aan omdat hij enkele maanden geleden aandelen kocht van de CVSO Valkerij in het kader van het project 10x1. Hij steunt financieel nog andere initiatieven zoals de energiecoöperatie Ecopower of de Landgenoten die bioboeren helpt. Hij was ook mede-oprichter van het sociaal renovatielab ‘Minder is Meer’ dat energiezuinig wonen mogelijk maakt voor mensen uit maatschappelijk kwetsbare groepen. Kortom, sociale en ecologische vernieuwingsexperimenten verdienen zijn steun.

Jef is niet alleen een geëngageerde burger, maar ook onderzoeker die de transitie naar een duurzame samenleving verkent. Hij is, zoals velen onder ons bezorgd om de uitputting van de planeet, maar ook om het sociale onrecht dat grote groepen mensen blijvend wordt aangedaan. Hij schrijft hierover artikels en boeken nationaal en internationaal. Zijn recentste boek is ‘Economie in Meervoud’ (uitgegeven bij Oikos). Daarin verzet hij zich tegen de dominante praktijken van de markteconomie. Als reactie hierop verkent hij alternatieve concepten en praktijken zoals gemeenschapseconomie, solidariteitseconomie, coöperaties en de beweging van de commons.

Jef vindt de Valkerij en het project 10x1 waardevol omwille van de coöperatieve gedachte. Coöperaties zijn in zijn ogen een manier om meer gedemocratiseerde vormen van economie te realiseren. Ze zijn niet gericht op winst, maar op het creëren van maatschappelijke en ecologische meerwaarde. In coöperaties heeft iedere aandeelhouder een gelijke stem, ongeacht de grootte van zijn/haar inbreng. Daarom belegt hij zijn spaargeld liever in coöperaties zoals de Valkerij. Hij verwacht geen dividend.

Gelijkwaardigheid, zoals juridisch verankerd in coöperaties, is heel belangrijk voor Jef. Hij hoopt dat we dit principe ook kunnen realiseren bij het bouwen en beheren van onze woningen voor daklozen als collectief goed. Hij vertrouwt er op dat alle betrokkenen, van bewoners tot bestuurders, op voet van gelijkheid met elkaar zullen omgaan. Op die manier kan 10x1 een voorafspiegeling zijn van andere, meer democratische en verantwoordelijke omgangsvormen.

Coöperatieve projecten, hoe klein ze ook zijn, kunnen het karakter hebben van een concrete utopie. Ze maken op beperkte schaal andere samenlevingsvormen zichtbaar, gebaseerd op principes van solidariteit, democratie, duurzaamheid en zorg om elkaar. Jef vindt het wel belangrijk dat deze initiatieven verbindingen aangaan met bredere bewegingen. Zo kan collectieve macht worden verworven voor de noodzakelijke transitie naar een sociaal rechtvaardige en duurzame samenleving.

Bij het einde van het gesprek vertelt Jef hoe hij geboeid is geraakt door wat hij ‘de economie van de gift’ noemt. De gift als het tegenbeeld van het profijtbeginsel. In zijn opvatting is ‘de gift’ het basisgegeven van de eerste economie of de economie van het dagelijkse leven. We beseffen te weinig hoe we maar kunnen (over)leven dankzij wat ons gegeven wordt, door de natuur en door de medemens. In gezinnen wordt gegeven zonder dat een tegenprestatie wordt verwacht. De aarde geeft ons lucht, water, voedsel en beschutting.  De gift is alomtegenwoordig. Maar in de markteconomie worden de zaken omgedraaid. Wat ons gegeven is wordt steeds meer herleid tot koopwaar. Het ‘nemen’ komt op de eerste plaats. Initiatieven zoals 10x1, ingebed in het gedachtengoed van coöperaties en commons kunnen het belang van de gift weer zichtbaar maken in het publieke leven.

Het gesprek met Jef Peeters was zo’n gift. Belangeloos kennis delen en perspectief aanreiken voor wat 10x1 kan betekenen in de concrete strijd voor een duurzame en rechtvaardige samenleving. Bedankt Jef!

Een beetje context…

Wat is project 10X1?

Project 10X1 is een initiatief in Leuven, dat tien kleinschalige, duurzame woningen wil bouwen voor daklozen. Het doel is daklozen een kans te bieden om van de straat naar een eigen (t)huis te gaan, met een vast huurcontract & domicilie. De woningen zijn duurzaam en energiezuinig ontworpen. De woningen zijn specifiek voor de Housing First-doelgroep. Housing First speelt een sleutelrol bij het toewijzen van woningen en het bieden van begeleiding van de huurders.

Om de doelen van de Valkerij te bereiken werd een consortium opgericht. Dit Consortium is een samenwerkingsverband van CVSO Valkerij, de Stad Leuven, Housing First Leuven, DMOA architecten, Autonoom Gemeentebedrijf Stadsontwikkeling Leuven (AGSL).

We willen spoedig de eerste drie kleinschalige woningen bouwen in de Galgebergstraat in Leuven op grond van de stad. Er wordt ook verder gezocht naar andere gronden of panden waarop woningen voor daklozen kunnen worden gerealiseerd.

Ontdek meer op onze nieuwe website!

Het principe Housing First

Daklozen komen vaak terecht in een neerwaartse spiraal. Zonder permanent adres kan een dakloze moeilijk werk zoeken of een uitkering aanvragen. Ze hebben nauwelijks toegang tot sociale huisvesting.

Housing First houdt in dat daklozen een woning aangeboden krijgen met een vast huurcontract. Ze krijgen ook begeleiding bij het realiseren van een stabiele levenssituatie. In Leuven zorgt het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW Oost-Brabant) voor die begeleiding.

Wie zijn wij?

De CVSO Valkerij beheert al sinds 1991 gebouwen in de Valkerijsite in Leuven. Ze verhuurt ze aan sociale organisaties. De coöperatie financiert haar projecten met de verkoop van aandelen, maar ook met giften, sponsoring en subsidies. Voor het nieuwe project 10x1 kregen we al subsidies van de Koning Boudewijnstichting en de Provincie Vlaams-Brabant. Ook nieuwe coöperanten voelden zich aangesproken en werden lid.