We zijn maar zo sterk als de zwakste schakel - Interview met Bieke Verlinden

Judith Caeyers & Danny Wildemeersch

We interviewden Bieke Verlinden omdat ze als schepen van de stad Leuven rechtstreeks betrokken is bij het thema dak- en thuisloosheid. Ze is bevoegd voor zorg en welzijn, wijkwerking en begraafplaatsen en is voorzitter van het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst. Het comité is bevoegd voor individuele dossiers inzake sociale dienstverlening en maatschappelijke integratie.

Bieke Verlinden is van opleiding kandidaat in de psychologie en master in de rechten. Ze is al heel vroeg in de politiek gestapt. Ze maakte tijdens haar middelbaar onderwijs kennis met een jonge, minderjarige asielzoekster uit Ethiopië. Er ontstond een langdurige, diepe vriendschap, maar ook een groeiende interesse voor het lot van asielzoekers en migranten.

‘Maar dat heeft mij ook heel veel dingen geleerd, waarvan ik op dat moment helemaal niet de draagwijdte besefte. Ik had nog nooit gehoord van vluchtelingen of van asiel en migratie. Dat heeft mij er wel toe aangezet om daar meer over te lezen, te zien, naar debatten te gaan.’

Haar zoektocht naar antwoorden en oplossingen bracht haar in contact met Animo, de jongsocialisten van de partij Vooruit. De sfeer binnen die groep en het sociaal engagement trokken haar aan.

‘Daar ben ik me gaan verdiepen en opzoeken. Ik voelde wel heel snel aan dat die solidariteitswaarden voor mij superbelangrijk waren. Het structureel kijken naar problemen eerder dan de individuele verantwoordelijkheid op de eerste plaats te stellen. Dus ja, ik voelde wel een hele grote aansluiting bij dat bredere gedachtegoed’.

En van het een kwam het andere. In 2006 werd haar gevraagd om als vertegenwoordiger van de jongeren op de lijst van Vooruit te staan bij de lokale verkiezingen.

‘Ik had eerst mijn kandidatuur psychologie en zat in mijn tweede jaar rechten, maar dan ben ik verkozen als gemeenteraadslid en ben ik ook gaan zetelen in de gemeenteraad als jongere. Dat was jong ja’.

Zes jaar later werd ze opnieuw verkozen met veel voorkeurstemmen. Zo werd ze in 2013 schepen van sociale zaken, werk en studentenzaken. Nu loopt haar tweede termijn af als schepen. Voor de komende Vlaamse verkiezingen in juni is ze lijsttrekker voor haar partij.

Tijdens haar twee ambtstermijnen als schepen speelde ze een belangrijke rol in het verder ontwikkelen van het zorgaanbod in de stad. Leuven legt hier, volgens haar, meer progressieve klemtonen dan andere gemeenten.  Ze wil dat de stedelijke overheid op dat vlak een belangrijke rol speelt en staat kritisch tegenover al te veel privatisering in de zorgsector.

‘We hebben historisch gezien een groot zorgaanbod. We investeren daar ook wel heel erg in. Andere steden zeggen nogal gemakkelijk: dat kost ons veel geld, we stoten het af naar de privé. Dat zijn daarom niet allemaal commerciële spelers. Maar je ziet dat er toch wel een grote privatisering gebeurd is bij heel wat lokale besturen door het uitbesteden van dat zorgaanbod’.

Ook de problematiek van dak- en thuisloosheid ligt haar nauw aan het hart. Ze staat honderd procent achter het concept van Housing First, waarbij dak- en thuislozen in eerste instantie een woning krijgen en vervolgens geholpen worden zodat ze hun leven opnieuw in handen kunnen nemen.

‘Ja, dat is fantastisch. Ik denk echt dat daar een enorme nood aan is. Dat bewijzen de cijfers. Ook wetenschappelijk onderzoek toont aan dat daar sleutels liggen. We hebben dan ook de goesting om, samen met heel veel partners, Housing First waar te maken’.

Toch beseft ze, vanuit haar psychologische achtergrond, hoe complex de problematiek is.  Zo geeft ze een voorbeeld van hoe het kan gaan. Na een scheiding komen sommigen terecht in een moeilijke situatie.

‘Financiële problemen kunnen leiden tot een uitzichtloze situatie, die soms uithuiszetting tot gevolg heeft. Dat kan dan weer leiden tot een vlucht in middelenmisbruik, wat soms geheugenverlies met zich meebrengt of zelfs dementie bij aanhoudend en langdurig middelenmisbruik. Afhankelijkheid van drugs kan psychose veroorzaken of een heel diepe depressie. Een psychose kan lelijk huishouden in het hoofd van mensen, waardoor ze dingen doen die uiteindelijk leiden tot dakloosheid. Als je er niet vroeg genoeg bij bent kan dit heel lang duren’.

Dergelijke problemen vragen veel ondersteuning, maar ook preventie en veel nabijheid om te voorkomen dat mensen, door tegenslagen of psychische problemen, evolueren van kwaad naar erger.

‘Het is ook heel belangrijk om preventief uithuiszetting te voorkomen, of er voor te zorgen dat mensen niet dakloos worden. Of dat er, na periodes van dakloosheid, ook nog hulp aan huis blijft bestaan. Vaak is dit het soort hulp waar we ook heel sterk in zijn. Onze dienst gezinszorg doet heel veel ondersteunend, stabiliserend en preventief werk in relatie tot de problematiek van dak- en thuisloosheid’.

Ondanks deze complexe problematiek blijft Bieke Verlinden optimistisch. Ze is ervan overtuigd dat preventief werken en adequate sociale begeleiding uiteindelijk ook kostenbesparend kan zijn.

‘Al die diensten en preventie besparen uiteindelijk kosten aan de samenleving. Dus eigenlijk zou je dat ook economisch zo kunnen kaderen. Toch blijft het heel moeilijk om dat verantwoord te krijgen. En ik heb geluk dat wij in een heel progressief bestuur zitten, dat wij daar samen ook heel erg in investeren. Want dat kost ook echt heel veel geld’.

Haar optimisme haalt ze uit haar geloof in mensen. Ze laat zich daarbij inspireren door psychologische literatuur zoals het boek ‘Hidden Potential’ van de Amerikaanse wetenschapper Adam Grant. De auteur beklemtoont dat heel veel mensen verborgen talenten hebben. Het komt erop aan die talenten door een goede omkadering, zo vroeg mogelijk in het leven, tot ontwikkeling te brengen. Ook dat is een belangrijk aspect van preventie. Toch kunnen we deze talentontplooiing niet enkel overlaten aan individuele mensen. De samenleving draagt daarbij grote verantwoordelijkheid, ook ten aanzien van mensen met een beperking. Ook zij verdienen het om een volwaardig leven te kunnen uitbouwen.

‘Ook daar dragen we als maatschappij een verantwoordelijkheid. We zijn maar zo sterk als de zwakste schakel’.

Het engagement van Bieke Verlinden uit zich nog op veel andere vlakken. Ze is zeer geboeid door innovatieve projecten die de overheid kan bevorderen. Zo vertelt ze uitvoerig over hoe de oude begraafplaats naast de Philipssite opnieuw zal worden ingericht. Nu al krijgen fietsers en wandelaars vrije doorgang. De vroegere sluitingsuren zijn opgeheven. De begraafplaats is nu 24 uur geopend. Maar het wordt ook een plek voor natuurbeleving, nauw verbonden met nieuwe manieren van rouwbeleving. Voor haar hoort de dood ook bij het leven. We hoeven de dood niet te verstoppen, ergens ver weg.

‘Zo ver weg dat je er ook niet meer mee wordt geconfronteerd. Spijtig dat dit zo vreemd is. Daarom transformeren we begraafplaatsen tot plekken waar we als samenleving mee deel van uitmaken. Plekken waar je graag komt. Waar mensen zich ondersteund voelen, zowel door de inrichting, als door het gevoel door de natuur meegedragen te worden, waardoor de dood ook wel dichter bij het leven staat. Want dood maakt altijd deel uit van het leven’.

De zorg om het welzijn van de Leuvenaars is bij Bieke Verlinden in goede handen. We wensen haar veel succes bij de verderzetting van haar ambt, of bij het opnemen van nieuwe taken en functies in het politieke bedrijf en danken haar voor dit uitvoerig gesprek.